Yanık insan hayatı boyunca meydana gelebilecek doku bozulmalarından birisidir. Günlük hayatta yemek yaparken, ateş yakarken, sıcak su ile temasta veya aşırı sıcak ve güneşli günlerde insanların vücudunda yanıklar oluşabilmektedir. Yanıklar da kendi içerisinde yanık şiddetine göre gruplara ayrılmaktadır. Basit bir şekilde elde kolda oluşan yanıklar kısa süre içerisinde kendiliğinden geçebileceği gibi daha üst boyuttaki yanıklar insan sağlığını riske atmakta belki de hayati tehlike ile karşı karşıya bırakmaktadır.
Tıpta yanık konusu herhangi bir ısıya maruz kalınması durumunda derinin dokusunda meydana gelen bozulma olarak açıklamaktadır. Yanıklar direk ateşin temas etmesi sonucu olabileceği gibi kaynamış suyun, buharın veya güneşin sıcaklığı ile de oluşabilir.
Yanıklar kendi içerisinde yanık çeşitleri olarak 2 gruba ayrılır. Bunlar;
- Fiziksel Yanıklar
- Kimyasal Yanıklar
Fiziksel Yanıklar: Dışarıdan bir maddenin tesir etmesi sonucu meydana gelen yanıklardır. Isı sonucu meydana gelen yanıklar, elektrik çarpması sonucu oluşan yanıklar, radyasyon sonucu meydana gelen ışın yanıkları, sürtünme sonucunda oluşan yanıklar ve donma sonucu oluşan yanıklar bunlara örnektir.
Kimyasal Yanıklar: Kimyasal yanıklar insan vücudunda alkali metallerin reaksiyona girmesi sonucu meydana gelen yanıklardır. Özellikle asitli alkali metallerin meydana gelmesi ile kimyasal yanıklar oluşabilmektedir.
Yanıklar karşısında dikkatli olmalıyız. Vücutta yanık oluştuğunda hemen hastaneye gitmeliyiz. Cildiye doktorunun verdiği ilaçlar ile yanık izlerinden küçük sıyrıklarla kurtulabilmemiz mümkündür. Yanığın boyutunu belirleyen birkaç nokta bulunmaktadır. Bunların yanığın insan derisindeki derinliği, yanığın bölge bazında yaygınlığı, yanık bölgesinin büyüklüğü ve deri tabakasının hassasiyeti, yanık sonucu enfeksiyon oluşup oluşmaması, kişinin yaşı, solunum sistemine zarar verip vermemesi ve kişinin önceden hastalığı var mı yok mu gibi etkenler yanığın şiddetini ve boyunu belirlemektedir.
Yanık sonucu hemen sağlık müdahalesi almanız gerekmektedir. Olay anında doğru ilk yardım almak çok önemlidir. Doğru ilk yardım uygulandığı taktirde yanıklardan ufak hasarlar ile kurtulabiliriz. İlk yardım sonucunda en hızlı bir şekilde sağlık kuruluşuna başvurmalıyız.
Yanığın şiddeti olabileceği gibi yangının derecesi de önemlidir. Yanığın 1. derece yanıklar, 2.derece yanıklar ve 3. Derece yanıklar olmak üzere 3 farklı derecesi vardır.
1.Derece Yanıklar: 1. derece yanıklar deri bölgesinde kızarıklık meydana gelmesi ve hafif ağrı başlangıçları bulunan yanıklardır. 48 saat içerisinde iyileşmesi beklenmektedir. 1.derece yanıklarda yanık bölgesinde ödem oluşabilir.
2.Derece Yanıklar: 2. derece yanıklarda yanık bölgesinde su toplanması meydana gelebilir. Bu içi su dolu kabarcıklara bül ismi de verilmektedir. Yanık oluşan bölgede ağrı da meydana gelir. Deri kendini yenileyerek zamana bağlı olarak iyileşme gözlemlenmesi beklenmektedir.
3.Derece Yanıklar: 3. derece yanıklar büyük yanıklar grubuna girmektedirler. Derinin tüm tabakası yanma olayından etkilenmiştir. Kas hücreleri, sinir hücreleri ve damarlar üzerinde olumsuz bir etki oluşturmaktadır. Yanan bölgenin rengi beyaz renkten siyah renge kadar farklılık göstermektedir. Ağrı çoğunlukla gözlemlenmez. Çünkü sinir uçları artık ileti alamıyordur. Acil müdahale gerektiren bir yanık türüdür. Olay ile karşılaşıldığında hemen ambulans aranmalı veya en yakın sağlık kuruluşuna müracaat edilmelidir.
Yanıklar insan vücudunda olumsuz etkiler bırakmaktadır. Yanık sonucunda organlarımız veya uzuvlarımız yetilerini kaybetmiş olabilir. Hastanın vücudunda mikrop sonucu enfeksiyon ve toksin oluşumu meydana gelmiş olabilir. Evlerde yangın çıkması durumunda kişinin solunum yolu sistemi de zarar görmüş olabilir. İnsan vücudunda meydana gelen büyük yangınlarda ilk müdahalede yaşam belirtileri (ABC) kontrol edilmelidir. Yanmış alanlardaki elbiseler deriye temas edilmeden çıkarılmalıdır. İlk yardımda çok hassas olunmalı acil müdahale için 112’ den tıbbi yardım istenilmelidir.